Hoe DE40 tot stand kwam

Opzet: een zo representatief mogelijk panel

Bij de samenstelling van burgerpanels wordt altijd maximaal gestreefd naar representativiteit voor de bevolking. De parameters voor deze representativiteit worden op voorhand vastgelegd. In het geval van DE40 kozen we voor een representativiteit t.o.v. een aantal kenmerken.

Daarnaast hielden we rekening met de geografische spreiding van de bewoning in Gent. We gingen hierbij uit van de spreiding over de 7 stadsdelen van Gent. Rekening houden met de spreiding over 25 wijken zou bij een panel van 40 deelnemers immers onmogelijk zijn.

Steekproef

Op basis van een geschatte responsgraad van 1 à 2% voor een uitnodiging om deel te nemen aan een burgerpanel voor Design Museum Gent wilden we een steekproef van 3000 adressen uit het bevolkingsregister halen.
We vroegen en kregen hiervoor toestemming 1 van het college van burgemeester en schepenen op 23 januari 2025. De steekproef uit het bevolkingsregister werd mee voorbereid door de dienst burgerzaken. Op basis van de criteria die we vooropstelden, werd een raster gemaakt met elementen die terug te vinden zijn in het bevolkingsregister. Voor een aantal elementen zoals scholingsgraad, armoede en migratieachtergrond zijn er géén gegevens opgenomen in het bevolkingsregister. Een element dat wél aanwezig is, is de huidige en vorige nationaliteit. In het steekproefraster hielden we daarom rekening met een verdeling over % bewoners die vandaag of in het verleden een andere nationaliteit hadden.

Dit leverde volgende steekproefraster op:

Midden februari kregen 3012 Gentenaars een brief in de bus waarmee we ze uitnodigden om kandidaat te zijn voor het burgerpanel.

Als reactie op de brief kon een kandidaat surfen naar de website www.de40.be, via een QR-code meteen op het aanmeldformulier terecht komen of ons mailen of bellen.

Open call

Parallel aan de bewonersbrieven lanceerden we ook een open call. Deze open oproep had twee ambities:
1. de brede awareness rond het burgerpanel van DMG versterken;
2. in samenspraak met sociale partners actief kunnen werken op doelgroepen waarvan we dachten dat ze zich moeilijker kandidaat zouden stellen.

De open oproep werd ondersteund met affiches, flyers, posts op social media en actief mee ondersteund door alle buurthuizen van Gent, verschillende middenveldorganisaties en culturele partners zoals andere huizen en musea.

We verspreidden ook een folder waarmee de oproep voor DE40 werd geduid.

Kandidaatstelling

Iedereen die zich kandidaat wilde stellen, kreeg een vragenlijst. Wie het te moeilijk vond om deze autonoom in te vullen, kreeg assistentie via telefoon of kon langskomen in de kantoren van het museum. Iemand die eerst nog wat vragen had, kon dit in het formulier aangeven samen met de boodschap of ze graag gebeld werden of liever per mail een antwoord kregen op hun vraag.

8 mensen (4,2%) lieten weten dat ze nog wat vragen hadden. Deze gingen bijvoorbeeld over “Ik kan niet elk moment, is dat een probleem?” of “Zijn er nog veel mensen die 15 jaar zijn?"

De vragen die we stelden in het aanmeldingsformulier, waren erop gericht om meer informatie van de kandidaten te verzamelen ifv de loting. Zo vroegen we hen bijvoorbeeld:
- Tot welke leeftijdscategorie behoor je?
- Hoe is jouw woonsitutatie?
- Ben je een rolstoelgebruiker?
- Hoe kan je rondkomen met het totale beschikbare inkomen van je gezin?
- Wat is je hoogst behaalde diploma?
- Beschouw je jezelf als iemand met een migratieachtergrond?

Deze informatie werd aangevuld met de vraag of ze zeker beide weekends aanwezig konden zijn én de vraag of ze een actief politiek mandaat hebben. Beide elementen zorgden immers automatisch voor uitsluiting voor het panel.
Het aantal inschrijvingen nam een steile vlucht eens de bewonersbrieven in de brievenbussen waren gevallen. Nadien kwamen er gestaag nog kandidaten bij.

106 mensen die een brief kregen, stelden zich kandidaat. Dat betekent dat we een responsgraad hadden van 3,4%.

De mooie responsgraad op de bewonersbrief leidde ook tot een mooie verdeling bij de uiteindelijke kandidaten. Bijna 60% van de kandidaten stroomden in via de bewonersbrieven

De kandidaten

In totaal vulden 192 mensen het aanmeldformulier in. Daarvan waren er 176 die aangaven beide weekends te kunnen.

Voor een aantal kenmerken zagen we opvallende verschillen tussen de Gentse demografie en zij die zich aanmelden. Zo waren er een groter percentage vrouwen (61,8%), was het percentage jongeren bij de kandidaten zowat de helft lager dan in de Gentse bevolking en was het percentage 65+ net groter (20,5%) dan bij de Gentenaars (15%). Van zij die zich aanmelden gaven 43 mensen aan zichzelf te beschouwen als een persoon met migratieachtergrond. Dat is met 23,1% iets lager dan het gemiddeld aandeel Gentenaars met migratieachtergrond (30%). Het opvallendste verschil zien we in de scholingsgraad. Slechts 20% van zij die zich aanmelden is laaggeschoold, dat terwijl het percentage Gentenaars zonder hogeschooldiploma ongeveer 40% bedraagt.

Ook de geografische spreiding van de kandidaten lag niet gelijk met de geografische spreiding van de Gentse bevolking.

Toch waren er in alle categorieën voldoende kandidaten om een representatief panel te kunnen loten.

De loting

Op 24 maart 2025 werden 40 deelnemers voor DE40 geloot. De loting gebeurde in een iteratief proces.

- alle kandidaten kregen een willekeurig getal 
- Op basis van een combinatie van kenmerken uit het vooropgestelde panel werd het corresponderende aantal deelnemers met die kenmerken willekeurig gekozen. 
- Na een eerste samenstelling van het panel werd in een aantal rondes een correctie gedaan om over- of ondervertegenwoordiging in een bepaalde categorie aan te passen. 
- Bij deze oefening werd prioriteit gegeven aan de demografische kenmerken en pas in laatste instantie ook op het niveau van de geografische spreiding.

De 40 geselecteerden werden vervolgens individueel opgebeld. Enkel en alleen indien een pas geselecteerde aangaf niet langer kandidaat te zijn of niet langer beschikbaar te zijn voor beide weekends, werd deze 1 op 1 vervangen door een andere kandidaat met maximaal dezelfde kenmerken. Op deze manier verkregen we een panel van 40 Gentenaars, zo representatief mogelijk voor de Gentse bevolking.