Home Stories

Er is dringend nood aan een nieuw debat over binnenhuisinrichting, de bijhorende geschiedenis en toekomstperspectieven. Met Home Stories. 100 Years, 20 Visionary Interiors wil het museum dat debat openen. Het boeiende verhaal van de tentoonstelling neemt bezoekers mee terug in de tijd. Het belicht belangrijke maatschappelijke, stedelijke en technische evoluties die het ontwerp en het gebruik van de westerse interieurs in de voorbije eeuw hebben bepaald.

De expo begint met actuele woonvraagstukken – zoals het efficiënte gebruik van de schaarse ruimte in de stad of de vervaging van de grens tussen werk en wonen – en gaat terug naar onze fascinatie voor lofts in de jaren 1970, de overgang van formeel naar informeel wonen in de jaren 1960, de opkomst van de huishoudtoestellen in de jaren 1950 en de introductie van interieurs met open plan in de jaren 1920. De tentoonstelling is opgebouwd rond 20 iconische interieurs van architecten als Verner Panton, Finn Juhl, Lina Bo Bardi en Assemble; kunstenaars als Andy Warhol en Cecil Beaton en interieurontwerpster Elsie de Wolfe.

“We zien al een tijdlang een grote belangstelling voor interieurontwerp als discipline, maar tot nu toe lijkt een ernstig discours te ontbreken. Het komt vooral oppervlakkig aan bod: in glossy tijdschriften, televisieprogramma’s en via sociale media. Wij wilden belangrijke historische voorbeelden tonen als inspiratiebron voor een diepere discussie.”

De tentoonstelling begint met een kennismaking met enkele hedendaagse interieurs die tonen hoe radicaal onze manier van wonen aan het veranderen is. Als antwoord op de stijgende vastgoedprijzen en het tekort aan betaalbare woonruimte dat eruit voortvloeit, werkt het microwonen met ingebouwd, transformeerbaar meubilair. Dat zien we in Yojigen Poketto (wat zoveel betekent als ‘zak in 4D’), een door architectuurstudio Elii in Madrid ontworpen appartement (2017). Tegelijkertijd bieden innovatieve verbouwingsprojecten, zoals de Antivilla van Arno Brandlhuber, in de omgeving van Berlijn (2014) – dat textiel als mobiele ruimteverdeler gebruikt – strategieën voor een efficiënte optimalisering van de ruimte. Ze weerspiegelen een nieuwe definitie van comfort en luxe, gebaseerd op eenvoud en de taal van het materiaal. Een andere maatschappelijke verandering die in het interieurontwerp tot uiting komt, is het toenemende belang van de deeleconomie. Een voorbeeld is het project Granby Four Streets Community Housing in Liverpool (2013 – 17). Het project werd gestart door een groep bewoners die een community land trust stichtten en een beroep deden op het multidisciplinaire collectief Assemble. Samen redden ze een Victoriaanse huizenrij van stedelijk verval. De binnenruimten werden gesloopt en opnieuw ontworpen voor de behoeften van onze tijd. Ze richtten ook een atelier op dat bouwmaterialen hergebruikt om de nieuwe ruimten in te richten.

Internetplatformen als Airbnb, Instagram en Pinterest dragen ertoe bij dat we ons eigen huis op elk moment kunnen publiceren en steeds meer als een verhandelbaar goed beschouwen. Maar de beeldtaal en de enscenering van veel interieurs vallen nog altijd terug op traditionele of conservatieve ontwerpen. Dat zien we in een diareeks die Jasper Morrison exclusief voor de tentoonstelling heeft samengesteld en die verkent hoe de schikking van objecten het karakter en de sfeer van een privéruimte fundamenteel beïnvloedt.

De naoorlogse jaren waren eveneens beslissend voor het ontstaan van het moderne interieur: de moderne stijl die voor de Tweede Wereldoorlog was ontwikkeld, deed nu zijn intrede in meer en meer woningen in de westerse wereld. Tijdens de Koude Oorlog leidde de politieke concurrentie tussen oost en west tot een vergelijking van de levensstandaard in de twee kampen, met als hoogtepunt het beroemde keukendebat tussen Richard Nixon en Nikita Chroesjtsjov, in een Amerikaans prefabhuis dat in 1959 in Moskou werd geëxposeerd. In de helft van de 20^e eeuw werd de taal van het moderne interieur meer geraffineerd en verschenen designbenaderingen die nu nog altijd relevant zijn. Het House of the Future dat Peter en Alison Smithson ontwierpen voor de Ideal Home Exhibition in Londen (1956), omarmde prefabmethodes en de automatisering van het huishouden, met de nieuwste keukentoestellen en een zelfreinigend bad. Jacques Tati, die veel sceptischer stond tegenover technologische vooruitgang en functionalistisch design, bedacht voor zijn film Mon Oncle (1958) de steriele Villa Arpel, een huis met een eigen wil dat zijn bewoners domineert.

Door moderne vormen en materialen met een huiselijk gevoel te combineren, kregen de Scandinavische interieurs wereldwijd meer en meer invloed, zoals in de expo is te zien in de privéwoning van architect Finn Juhl, zijn huis in het Deense Ordrup (1942). Juhl gebruikte zijn eigen huis om de meubels die hij ontwierp te testen en te onderzoeken hoe ze als deel van een interieur zouden werken. Daarnaast werden ‘wonen met de natuur’ en ‘vloeiende grenzen’ tussen binnen en buiten belangrijke thema’s voor architecten als Lina Bo Bardi en haar Casa de Vidro in São Paolo, Brazilië (1950 – 51). Bernard Rudofsky, ook een architect die de relatie tussen de privéwoning en haar natuurlijke omgeving onderzocht, liet zich door traditionele bouwtradities inspireren om huizen met buitenkamers te ontwerpen. Samen met de kunstenaar Costantino Nivola creëerde hij een woonruimte in de open lucht, de Nivola House-Garden in Long Island, New York (1950).

In de jaren 1920 en 1930 zit de oorsprong van het hedendaagse interieur. Toen ontstonden verschillende cruciale woon- en inrichtingsconcepten die onze woningen nog altijd domineren. In die begintijd van het moderne design stond het privé-interieur, heel anders dan vandaag, centraal in het architectuurdebat. Een voorbeeld op zeer grote schaal was het openbare huisvestingsprogramma Das Neue Frankfurt (1925 – 30). Het werd geleid door architect Ernst May en omvatte niet alleen de beroemde Frankfurt-keuken van Margarete Schütte Lihotzky (1926) maar ook betaalbaar meubilair van de ontwerpers Ferdinand Kramer en Adolf Schuster. Terwijl May sterk sociaal gemotiveerd was, brachten andere architecten een radicale vernieuwing in de kamerindeling en de structuur van de woonruimte. In zijn Villa Tugendhat in Brno, Tsjechische Republiek (1928 – 30), creëerde Ludwig Mies van der Rohe een van de eerste huizen met een open plan, met vloeiende ruimten waarin zorgvuldig geplaatste meubels en textiel eilanden creëerden voor verschillende toepassingen. Adolf Loos pleitte voor het ‘Raumplan’, een ruimtelijk planconcept dat vanwege zijn driedimensionale complexiteit niet in twee dimensies kon worden begrepen. Zijn Villa Müller in Praag (1929 – 30) is een zorgvuldige choreografie van opeenvolgende ruimten op verschillende niveaus en met verschillende hoogten, die breken met het gebruikelijk concept van de verdieping op één vlak. Architect en productontwerper Josef Frank, ook een Oostenrijker, introduceerde het concept ‘accidentisme’, dat het interieur organisch laat groeien in de tijd, zodat het als bij toeval samengesteld lijkt.

In tegenstelling tot deze modernisten gebruikten sommige van hun tijdgenoten de ornamentatie als expressiemiddel. Elsie de Wolfe, die in 1913 haar boek The House in Good Taste publiceerde, wordt vaak als een van de eerste professionele interieurinrichters beschouwd. De Wolfe zag het interieur als een vertegenwoordiging van de identiteit van zijn bewoner. Hetzelfde gold voor de interieurs van fotograaf en interieurontwerper Cecil Beaton, die zijn woonomgeving als een vorm van zelfexpressie gebruikte. Voor zijn Ashcombe House (1930 – 45) liet hij zich inspireren door de kunsten, het theater en zelfs het circus.

Home Stories. 100 Years, 20 Visionary Interiors
27.03.2021 – 12.09.2021
Toegangsprijs: € 10 | € 8 | € 6 | € 2 | € 0

Open op weekdagen van 9:30 tot 17:30
Open op weekends, feestdagen en schoolvakanties van 10:00 tot 18:00
Gesloten woensdag